Mời quý phụ huynh trong và ngoài Hội cùng đón đọc bức thư đầy tâm huyết của thầy Sang Đỗ – gửi đến những người làm cha, làm mẹ. Hy vọng qua những dòng chia sẻ chân thành ấy, mỗi chúng ta sẽ tìm thấy thêm niềm cảm hứng, sự thấu hiểu và động lực đồng hành cùng con trên hành trình trưởng thành.
“KÍNH GỬI QUÝ CÁC PHỤ HUYNH
Gần đây, trên diễn đàn cha mẹ, một phụ huynh nêu quan điểm rằng: Chúng tôi (cha mẹ) đã bỏ tiền thuê thầy, mua khóa học thì việc đào tạo, giáo dục trẻ em phải hoàn toàn thuộc về nhà trường, thầy cô. Chúng tôi lo làm ăn rất mệt mỏi, làm sao có thể quan tâm đến việc trưởng thành của con nữa.
Tôi không vội phản đối quan điểm ấy. Tôi chỉ muốn hỏi lại người ấy: Quý vị có thực sự chắc chắn gia đình không hề có ảnh hưởng gì đến nhân cách của con? Quý vị có hoàn toàn không can thiệp đến việc học của con (gián tiếp hoặc trực tiếp)? Ở đời, theo tôi làm một đứa trẻ mồ côi chưa hẳn là điều tồi tệ nhất. Điều tồi tệ nhất là có cha mẹ không ra gì. Không có giáo dục gia đình không đáng sợ. Đáng sợ là giáo dục gia đình phản khoa học và lệch lạc.
Tôi viết lá thư này với tất cả sự trân trọng dành cho những người đang gánh trên vai sứ mệnh lớn lao nhất đời người: nuôi dưỡng và giáo dục một đứa trẻ trưởng thành. Trong rất nhiều năm quan sát và làm việc cùng trẻ em, tôi nhận ra một điều rằng: cha mẹ, trong bản chất, luôn phải là một nhà giáo dục đầu tiên và lâu dài nhất của con mình. Không ai có thể thay thế được vai trò ấy. Nhà trường chỉ là nơi hỗ trợ, còn gia đình mới là môi trường quyết định.
Thầy Sang bế một em bé vùng cao trong chuyến đi từ thiện cùng Hội ELYH
Tuy nhiên, không ít phụ huynh đang bối rối giữa vô vàn luồng thông tin về giáo dục. Nhiều người vì thiếu nền tảng khoa học về giáo dục và tâm lý học nên vô tình hiểu sai, hoặc hành động sai, dẫn đến những tổn thương lâu dài cho chính con mình. Nhiều cha mẹ gán cho con những nhãn dán tiêu cực, gọi là “bất lợi”, trong khi thực tế, các em chỉ sở hữu những đặc điểm khác biệt so với số đông, thậm chí có thể là mầm mống của tài năng. Điều đáng buồn hơn là nhiều phụ huynh đang vô tình hạn chế, thậm chí bóp nghẹt sự phát triển của những đứa trẻ thông minh, nhạy cảm và đầy tiềm năng, chỉ vì cha mẹ chưa từng nhìn thấy một kiểu “cây giống” như thế nên tưởng rằng đó là cỏ dại.
Hãy thử hình dung: nếu bạn là một người làm vườn có trách nhiệm, khi thấy một giống cây lạ, việc đầu tiên phải là tìm hiểu: nó có nguồn gốc ra sao, cần ánh sáng thế nào, lượng nước bao nhiêu, đặc tính sinh trưởng ra sao. Không ai dại gì vội vã kết luận rằng đó là cây vô dụng chỉ vì mình chưa hiểu. Vậy thì tại sao chúng ta lại có thể nhanh chóng gắn cho một đứa trẻ — chính con mình — những khái niệm nặng nề như “chậm”, “kém”, “tự kỷ”, “thiểu năng”, trong khi bản thân chưa có bất kỳ nền tảng khoa học nào để đánh giá? Tại sao ta dám kết luận về một tâm hồn mà ta chưa từng kiên nhẫn tìm hiểu?
Quý phụ huynh kính mến,
- Không có tính cách nào hoàn toàn tốt hay hoàn toàn xấu.
Những trẻ hoạt náo, lanh lợi, nói nhiều, dễ gây thiện cảm ban đầu nhưng đôi khi thiếu chiều sâu và thiếu khả năng suy tư. Ngược lại, những trẻ trầm tính, ít nói, ít gây ấn tượng lại có khả năng quan sát, phân tích, nghiên cứu rất mạnh. Không có tính cách xấu – chỉ có đặc điểm tính cách và môi trường phù hợp để đặc điểm ấy tỏa sáng hay lụi tàn.
- Đừng đánh giá trẻ qua những thứ nhìn bằng mắt thường.
Nhiều người nghĩ rằng trẻ cao lớn sẽ có lợi thế trong thể thao hay sức mạnh. Nhưng những biểu tượng như Thành Long, Lý Liên Kiệt, Maradona, Bruce Lee, Chân Tử Đan… đều có vóc dáng nhỏ bé. Điều làm nên tài năng của họ không phải cơ thể, mà là đam mê, kỷ luật, sự kiên trì không bỏ cuộc. Bóng bay bay lên trời nhờ khí bên trong, không phải nhờ màu sắc. Một đứa trẻ được thế giới trân trọng cũng nhờ giá trị bên trong, chứ không phải ngoại hình hay độ “hoạt náo” của nó.
- Nuôi dạy trẻ giống như chăm một cây quý.
Cây thừa nước cũng chết, thiếu nước cũng chết. Thừa đạm cũng hỏng, thiếu đạm cũng hỏng. Con trẻ cũng thế: thiếu quan tâm thì tổn thương, thừa quan tâm thì nghẹt thở. Vậy làm sao để “đúng và đủ”? Điều này đòi hỏi cha mẹ phải học, đọc, và hiểu về giáo dục một cách nghiêm túc. Không ai sinh ra đã biết làm cha mẹ. Làm cha mẹ là một quá trình học suốt đời.
- Sáu tháng tập trung đúng cách có thể thay đổi tương lai của con.
Chỉ cần 6 tháng, nếu cha mẹ chịu đồng hành cùng con một cách khoa học – xây dựng nền nếp, tạo môi trường tự học, hướng dẫn đúng cách – thì hoàn toàn có thể hình thành cho con thói quen tự lập và tự học, nền tảng quan trọng nhất cho tương lai. Sáu tháng đó có thể đòi hỏi chúng ta bớt việc, bớt kiếm thêm tiền, bớt mua sắm, bớt giải trí… nhưng đổi lại, ta có một đứa trẻ có khả năng tự lo cho mình, tự học, tự phản biện, tự trưởng thành. Khi con đã có nề nếp tự lập, cha mẹ sẽ tự do hơn để làm việc, phát triển sự nghiệp, và nâng cao năng lực của chính mình — đặc biệt là năng lực tiếng Anh, năng lực học tập, năng lực nghề nghiệp.
Thưa quý phụ huynh,
Làm cha mẹ khó không phải vì thiếu tình thương. Mà khó vì tình thương cần được soi sáng bằng tri thức. Một đứa trẻ thông minh, cá tính, khác biệt – đôi khi chỉ cần đúng người hiểu mình là đủ để bật lên. Chúng ta hãy dịu lại, quan sát kỹ hơn, tìm hiểu nhiều hơn, và tự rèn luyện chính mình. Đừng vội tin ai, kể cả tôi. Hãy tin vào lý trí, vào sự phân tích khách quan và vào trái tim tỉnh thức của chính mình.
Chúng ta không chỉ nuôi một đứa trẻ. Chúng ta đang nuôi một tương lai.
Trân trọng”